Budgetflexibiliteit

De oorspronkelijke budgetflexibiliteit in de Ontwerpbegroting 2023 was ongeveer 24%, ofwel 76% van het beschikbare kasbudget was al juridisch verplicht en het restant was bestuurlijk gebonden. Van het budget van € 9,34 mld dat resteert nadat alle wijzigingen van de ISB's en de 1e suppletoire begroting verwerkt zijn is naar schatting € 4,85 mld (52%) juridisch verplicht, het overige budget is bestuurlijk gebonden.

Na de Ontwerpbegroting is via Incidentele Suppletoire begrotingen in totaal ruim € 10,4 mld aan artikel 4 toegevoegd. Bij 1e suppletoire begroting wordt vervolgens het beschikbare kasbudget per saldo met € 7,2 mld verlaagd. Met name op de middelen die bij ISB toegevoegd zijn voor het Tijdelijk prijsplafond energie kleinverbruikers 2023 (€ 9,75 mld) vindt bij 1e suppletoire begroting een correctie plaats van € 6,12 mld: het restantbudget van € 3,63 mld is juridisch verplicht. Bij 1e suppletoire wet wordt het voor de SDE en de SDE+ beschikbare kasbudget met € 1,86 mld verlaagd: het restantbudget is vanwege de gestegen energieprijzen slechts voor een klein deel juridisch verplicht, het restant is bestuurlijk gebonden. Tegenover deze verlagingen staat een verhoging van het budget voor de regeling tegemoetkoming blokaansluitingen van € 0,86 mld: deze middelen zijn nog niet juridisch verplicht, maar wel bestuurlijk gebonden. Bij ISB is voor de vulmaatregelen gasopslag (seizoen 2023-2024) € 520,5 mln en voor de garantstelling voor het Porthos-project € 175,6 mln aan budget toegevoegd: ook deze budgetten zijn nog niet juridisch verplicht, maar wel bestuurlijk gebonden.

Toelichting

Verplichtingen

Uitgaven

Het uitgavenbudget wordt per saldo met € 7,2 mld verlaagd. Dit wordt voornamelijk verklaard door de volgende mutaties (groter dan € 10 mln).

Subsidies

Demonstratieregeling energie- en klimaatinnovatie (DEI+)

De verhoging van het DEI+-budget in de jaren 2024 tot en met 2027 hangt samen met de bovengenoemde bijdragen vanuit artikel 2 (DEI+-Industrie) en vanuit de begroting van het ministerie van BZK (DEI+-Aardgasloze wijken).

SDE

De sterk gestegen energieprijzen hebben ertoe geleid dat er de komende jaren vrijwel geen subsidievoorschotten zullen worden verstrekt op de SDE-, SDE+- en de SDE++-regelingen. Hierdoor ontstaat er veel ruimte binnen de SDE-middelen. Deze ruimte wordt voor in totaal € 744 mln (waarvan € 365 mln in 2023) ingezet ter dekking van de kosten van de energiemaatregelen die het kabinet genomen heeft (onder andere het prijsplafond).

SDE+

Ook op de SDE+-middelen is door de gestegen energieprijzen ruimte ontstaan. Deze middelen worden daarom over de periode 2023-2025 met in totaal € 4,8 mld verlaagd, waarvan € 1,5 mld betrekking heeft op 2023. Een deel van de verlaging (€ 4,3 mld, waarvan € 0,9 mld in 2023) wordt ingezet ter dekking van de kosten van de energiemaatregelen. € 500 mln wordt in 2023 overgeheveld naar het ministerie van Financiën om de kapitaalversterking van Stedin te financieren. Ook vindt er in 2023 een verschuiving van € 62,4 mln naar het SDE++-budget plaats ter dekking van het tekort op de financiering van de statistische overdracht aan Denemarken, dat is ontstaan doordat een betaling die was voorzien in 2022 is doorgeschoven naar 2023. Tenslotte wordt in totaal € 127 mln (waarvan € 63,5 mln al in 2022 gerealiseerd) aan opbrengsten van de tenders Wind op Zee voor de kavels 6 en 7 van windpark Hollandse Kust (West) aan het SDE+-budget toegevoegd: deze middelen worden voor het grootste deel naar de jaren 2024 e.v. geschoven, omdat de inpassingskosten gerelateerd aan de aanleg van nieuwe windparken op zee die de betrokken departementen moeten maken vooral in die latere jaren vallen.

SDE++

Het SDE++-budget 2023 wordt met € 62,4 mln opgehoogd vanuit de SDE+-middelen ter dekking van het tekort op de financiering van de statistische overdracht aan Denemarken.

Opschalingsinstrument waterstof

Op de middelen voor realisatie van de waterstofbackbone door GasUnie wordt een kasschuif doorgevoerd van 2023, 2024 en 2025 naar latere jaren, dit om de beschikbare middelen in lijn te brengen met de verwachte bevoorschotting aan GasUnie op basis van de ingediende subsidieaanvraag, het uitrolplan en daarbij geleverde meerjarenbegroting.

IPCEI Waterstof

Nu de beschikkingen voor IPCEI Waterstof golf 2 (waterstofproductie door elektrolyse) afgegeven zijn, is er meer zicht op de verwachte uitfinanciering van deze beschikkingen. Met een kasschuif wordt het benodigde kasbudget vanuit de jaren 2025 en 2026 in de jaren 2023, 2024, 2027 en 2028 geplaatst.

Tijdelijk prijsplafond energie kleinverbruikers 2023

Omdat de energieprijzen sinds het begin van 2023 een sterk dalende trend vertonen, is de verwachting dat de kosten gemoeid met het prijsplafond energie voor kleinverbruikers in 2023 sterk zullen dalen. Daarom wordt het (kas)budget met een bedrag van € 6.119 mln naar beneden bijgesteld.

Tegemoetkoming blokaansluitingen

De ongekende prijsstijgingen in de energiemarkt hebben ertoe geleid dat de betaalbaarheid van energie zwaar onder druk is komen te staan. Het kabinet heeft om deze reden voor 2023 een prijsplafond ingesteld voor individuele kleinverbruikersaansluitingen voor warmte, gas en elektriciteit. Maar dit prijsplafond geldt niet of in onvoldoende mate voor de circa 700.000 huishoudens met een blokaansluiting. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om huurders van woningbouwcorporaties of particuliere verhuurders, eigenaarbewoners in een Vereniging van Eigenaren (VvE), cliënten van woonzorginitiatieven en studenten. Om ook deze huishoudens in 2023 een passende tegemoetkoming te bieden in de door hen gemaakte energiekosten is de Tijdelijke Tegemoetkoming Blokaansluitingen (TTB) opgesteld. De TTB is een subsidieregeling die werkt met een forfaitaire tegemoetkoming voor zelfstandige en onzelfstandige wooneenheden achter een blokaansluiting voor elektriciteit of warmte. Om deze huishoudens tegemoet te komen is er € 861,3 mln. aan de EZK-begroting toegevoegd.

Bijdrage aan agentschappen

Bijdrage aan RVO.nl

Bijdrage aan medeoverheden

Uitvoeringskosten Klimaat medeoverheden

€ 12 mln wordt overgeheveld naar het Provinciefonds, het Gemeentefonds en het BTW-Compensatiefonds als ondersteuning van decentrale overheden bij het proces van het opstellen en uitvoeren van Regionale Energie Strategieën (RES'en) in 2023.

Ontvangsten

ETS-ontvangsten

De raming van de ETS-ontvangsten is gebaseerd op een inschatting van de handelprijs van CO2-rechten vermenigvuldigd met het aantal verhandelde rechten. Door de fluctuaties in prijzen voor emissierechten wordt de raming van de ETS-ontvangsten vanaf 2024 opgehoogd.

Ontvangsten WOZ

Nadat in 2022 al een ontvangst van € 63,5 mln was gerealiseerd als tenderopbrengst voor kavel 7 van het windpark Hollandse Kust (West) wordt in 2023 ook voor kavel 6 van van windpark Hollandse Kust (West) € 63,5 mln aan tenderopbrengsten verwacht. De totale opbrengst van € 127 mln wordt aan het SDE+-budget toegevoegd als dekking voor de inpassingskosten die de betrokken departementen moeten maken gerelateerd aan de aanleg van nieuwe windparken op zee.

Heffing gasleveringszekerheid

Voor de kosten van het vullen van de gasopslagen werkt het ministerie van EZK aan een heffing op geboekte capaciteit voor transport via het landelijk gastransportnet van Gasunie Transport Services (GTS) bovenop de tarieven voor gastransport. Deze heffing zal zodanig worden uitgewerkt dat de financiering van de subsidiemaatregel voor het vullen van de gasopslagen een vorm van voorfinanciering is waarvan de uiteindelijke kosten door de gebruikers van het gastransportnet worden opgebracht. Deze ophoging van de ontvangstenraming is naar aanleiding van de subsidie die aan EBN voor het vulseizoen 2023 voor het gasjaar 2023-2024 is verstrekt.

Toelichting op de Begrotingsreserves

De begrotingsreserve voor duurzame energie en klimaattransitie is bestemd voor onbesteed gebleven middelen als gevolg van vertraging bij of het niet doorgaan van projecten waaraan subsidie is toegekend op basis van de MEP, de SDE, de SDE+, de SDE++, de HER+ of de ISDE. Via de reserve blijven deze middelen ook in de toekomst beschikbaar voor het stimuleren van hernieuwbare energieproductie of CO2-reductie. Bij de Startnota van het kabinet Rutte-III is besloten € 1.700 mln verspreid over meerdere jaren aan de reserve te onttrekken en toe te voegen aan het meerjarig voor de SDE++ beschikbare budget. Voor 2023 gaat het om een bedrag van € 450 mln. Daarnaast wordt € 4,2 mln onttrokken ter financiering van de kasgevolgen van het amendement-Sienot over de ophoging van de Subsidieregeling Coöperatieve Energieopwekking (SCE) naar € 100 mln.

De begrotingsreserve voor de garantieregeling Aardwarmte is bedoeld om het budget voor het mogelijk uitbetalen van verliesdeclaraties meerjarig in te kunnen zetten en een eventuele mismatch in de tijd tussen inkomsten (premies) en uitgaven (verliesdeclaraties) op te vangen. Om gebruik te kunnen maken van de garantieregeling Aardwarmte betalen marktpartijen een kostendekkende premie aan de uitvoerder van de regeling (RVO.nl) die wordt gestort in de begrotingsreserve. De uit te betalen verliesdeclaraties worden onttrokken aan de reserve.

De middelen in de begrotingsreserve risicopremie ECN/NRG zullen worden aangesproken als ECN – al dan niet tijdelijk – (gedeeltelijk) niet kan voldoen aan de terugbetalingsverplichtingen volgens de afgesloten leningsovereenkomst.