Base description which applies to whole site

3.1 Artikel 1 Volksgezondheid

Een goede volksgezondheid, waarbij mensen zo min mogelijk blootstaan aan bedreigingen van hun gezondheid én zij in gezondheid leven.

Tabel 18 Absolute levensverwachting1en waarvan jaren in goed ervaren gezondheid2
 

1980

2000

2010

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

1. Absolute levensverwachting in jaren:

            

- mannen

72,5

75,5

78,8

79,9

80,1

80,2

80,5

79,7

79,7

80,1

80,3

 

- vrouwen

79,2

80,6

82,7

83,1

83,3

83,3

83,6

83,1

83,0

83,1

83,3

 
             

2. Waarvan jaren in goed ervaren gezondheid:

            

- mannen

-

61,5

63,9

64,9

65,0

64,2

64,8

66,4

65,4

63,2

64,1

 

- vrouwen

-

60,9

63,0

63,3

63,8

62,7

63,2

65,8

65,1

62,3

62,4

 
             

1

2

Een belangrijke beleidsopgave voor de minister is het beschermen en bevorderen van de gezondheid van burgers. Mensen zijn in eerste instantie echter wel zelf verantwoordelijk voor hun gezondheid en dienen zichzelf – indien mogelijk – te beschermen tegen gezondheidsrisico’s.

De minister vervult de volgende rollen:

Stimuleren: van het maken van gezonde keuzes, van de beschikbaarheid van betrouwbare informatie over gezonde keuzes, en van een gezonder aanbod van voeding.

Financieren: van (bevolkings-)onderzoeken/screeningen, van diverse nationale programma’s, projecten en organisaties die zich bezig houden met de bescherming en bevordering van de gezondheid van burgers en preventie van ziekten.

Regisseren: het opstellen van wettelijke kaders om op verschillende manieren burgers te beschermen tegen gezondheidsrisico’s.

Opvolgen GR adviezen

De GR heeft in 2023 geadviseerd over vaccinatie van ouderen tegen pneumokokken. De kern van dit advies is om mensen van 60 jaar en ouder eenmalig het vaccin PCV20 aan te bieden. Dit zal meer gezondheidswinst opleveren dan herhaaldelijk vaccineren met het huidige (PPV23) vaccin. Over de implementatie van dit GR advies vindt overleg plaats met het RIVM. De inzet is erop gericht om dit vanaf het griepseizoen 2025/26 te hebben gerealiseerd.

Daarnaast heeft de GR geadviseerd om kinderen vanuit het Rijksvaccinatieprogramma te vaccineren voor het RS-virus16. In 2025 wordt deze vaccinatie voor kinderen opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma. Dit wordt nog voorbereid met het RIVM.

Counseling 20 wekenecho

Counseling is onderdeel van prenatale screening (tijdens de zwangerschap). Het doel van het counselingsgesprek is om de zwangere (en haar partner) te begeleiden om een weloverwogen en geïnformeerde beslissing te nemen over het wel of niet laten uitvoeren van prenatale screening. Het Zorginstituut adviseerde in 2017 dat prenatale screening zonder medische indicatie niet binnen de Zvw past. Na de overheveling van de 20 wekenecho vanuit de Zvw naar de rijksbegroting (per 1 januari 2024), zal per 1 januari 2025 de counseling als laatste onderdeel van de prenatale screening worden overgeheveld. Hiermee is het advies van het Zorginstituut volledig opgevolgd.

Weerbare zorg

In het hoofdlijnenakkoord is een verlaging afgesproken van de intensiveringen publieke gezondheid en infectieziektebestrijding (oplopend naar structureel € 300 miljoen euro). Voor 2025 is deze ombuiging van € 50 miljoen euro beleidsmatig ingevuld door onder andere de SPUK voor de GGD te verlagen en de inzet op kennis, innovatie en versterking te verminderen. Voor 2026 en verder is deze korting taakstellend ingeboekt op de betreffende instrumenten.

We bereiden ons voor op actuele en toekomstige dreigingen die een grote impact op de maatschappij en het zorgsysteem (publieke gezondheid, curatieve en langdurige zorg) kunnen hebben. De dreigingen waar we ons op voorbereiden zijn divers. Bijvoorbeeld een gewapend conflict, maatschappelijke ontwrichting, grote uitbraken van infectieziekten of extreme weersomstandigheden. Er wordt een uitwerking gemaakt die erop gericht is om tijdens een crisis de zorg zo lang mogelijk toegankelijk te houden met een daarbij passende kwaliteit. Daarbij wordt ook gekeken naar de lessen die zijn getrokken van COVID-19.

Tabel 19 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 1 (bedragen x € 1.000)
  

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

Art.

Verplichtingen

3.768.488

1.960.091

1.602.511

1.274.201

1.200.058

1.294.472

1.136.176

         
 

Uitgaven

2.797.819

2.407.243

2.268.650

1.831.430

1.474.178

1.382.149

1.279.047

         

1.10

Gezondheidsbeleid

926.551

1.000.112

937.936

804.103

584.126

550.719

509.278

 

Subsidies (regelingen)

48.885

52.020

57.696

50.254

49.775

44.718

44.550

 

(Lokaal) gezondheidsbeleid

48.885

52.010

57.696

50.254

49.775

44.718

44.549

 

Overige

0

10

0

0

0

0

1

 

Opdrachten

3.187

5.862

5.950

2.156

2.730

5.230

5.195

 

(Lokaal) gezondheidsbeleid

3.187

5.862

5.950

2.156

2.730

5.230

5.195

 

Bijdrage aan agentschappen

170.160

184.315

175.608

173.940

174.725

178.706

179.195

 

Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit

133.628

144.176

142.536

146.257

149.574

154.279

154.703

 

RIVM: Wettelijke taken en beleidsondersteuning zorgbreed

36.232

39.736

31.594

26.797

24.265

23.541

23.604

 

Overige

300

403

1.478

886

886

886

888

 

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

396.230

449.084

390.653

352.021

265.120

227.949

186.863

 

ZonMw: Programmering

396.230

449.084

390.653

352.021

265.120

227.949

186.863

 

Bijdrage aan medeoverheden

308.089

308.831

308.029

225.732

91.776

94.116

93.475

 

Lokale aanpak

308.089

308.826

307.874

225.578

91.621

93.961

93.320

 

Overige

0

5

155

154

155

155

155

1.20

Ziektepreventie

1.676.929

1.203.834

1.127.631

876.118

738.210

682.353

622.089

 

Subsidies (regelingen)

388.879

401.100

425.924

318.584

307.633

295.888

296.309

 

Ziektepreventie

88.187

88.330

66.982

8.089

8.159

7.895

7.870

 

Bevolkingsonderzoeken

197.036

233.095

248.402

234.955

225.830

217.016

217.416

 

Vaccinaties

103.656

79.675

110.540

75.540

73.644

70.977

71.023

 

Opdrachten

163.295

79.821

94.101

74.472

22.944

17.159

2.535

 

Ziektepreventie

149.593

68.223

83.139

49.889

2.967

3.167

2.535

 

Pandemische paraatheid

13.702

11.598

10.962

24.583

19.977

13.992

0

 

Bijdrage aan agentschappen

586.009

507.038

452.733

409.641

374.593

349.017

323.245

 

RIVM: Opdrachtverlening aan kenniscentra

408.814

325.052

174.971

125.234

122.579

109.850

109.717

 

RIVM: Bevolkingsonderzoeken

50.060

59.209

59.824

58.892

59.647

60.088

61.061

 

RIVM: Vaccinaties

127.135

107.470

151.038

159.014

159.397

159.613

152.454

 

Pandemische paraatheid

0

15.294

66.887

66.488

32.957

19.453

0

 

Overige

0

13

13

13

13

13

13

 

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

88.392

1.308

0

0

0

0

0

 

LCCB

88.392

1.308

0

0

0

0

0

 

Bijdrage aan medeoverheden

450.354

207.912

141.563

73.421

33.040

20.289

0

 

Pandemische paraatheid

49.708

92.473

71.533

73.391

33.010

20.259

0

 

Overige

400.646

115.439

70.030

30

30

30

0

 

Vermogensverschaffing/-onttrekking

0

6.655

13.310

0

0

0

0

 

Afwikkeling Intravacc

0

6.655

13.310

0

0

0

0

1.30

Gezondheidsbevordering

160.916

163.056

160.044

113.938

115.351

113.818

112.643

 

Subsidies (regelingen)

92.824

79.855

76.577

47.551

47.153

45.417

45.263

 

Preventie van schadelijk middelengebruik

31.786

30.332

29.213

15.293

15.143

14.724

14.667

 

Gezonde leefstijl en gezond gewicht

31.581

25.942

26.981

14.758

14.991

14.375

14.319

 

Letselpreventie

8.138

6.828

5.132

4.810

4.670

4.478

4.460

 

Bevordering van seksuele gezondheid

20.313

15.469

12.326

11.772

11.457

10.985

10.965

 

Overige

1.006

1.284

2.925

918

892

855

852

 

Opdrachten

9.080

12.845

13.137

5.034

5.877

6.057

5.466

 

Gezondheidsbevordering

9.080

12.845

13.137

5.034

5.877

6.057

5.466

 

Bijdrage aan agentschappen

1.378

3.352

2.823

116

120

120

122

 

Overige

1.378

3.352

2.823

116

120

120

122

 

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

0

13

876

875

874

874

877

 

Overige

0

13

876

875

874

874

877

 

Bijdrage aan medeoverheden

57.634

66.991

66.631

60.362

61.327

61.350

60.915

 

Heroïnebehandeling op medisch voorschrift

15.216

16.286

16.711

15.347

15.508

15.507

14.920

 

Seksuele gezondheid

42.418

50.705

49.920

45.015

45.819

45.843

45.995

1.40

Ethiek

33.423

40.241

43.039

37.271

36.491

35.259

35.037

 

Subsidies (regelingen)

30.221

36.254

37.925

32.161

31.380

30.148

29.917

 

Abortusklinieken

23.771

24.820

23.784

18.858

18.318

17.566

17.444

 

Medische ethiek

6.450

11.434

14.141

13.303

13.062

12.582

12.473

 

Opdrachten

472

1.231

2.399

2.396

2.398

2.398

2.400

 

Medische ethiek

472

1.231

2.399

2.396

2.398

2.398

2.400

 

Bijdrage aan agentschappen

2.730

2.756

2.715

2.714

2.713

2.713

2.720

 

CIBG: Uitvoeringstaken medische ethiek

2.730

2.756

2.715

2.714

2.713

2.713

2.720

         
 

Ontvangsten

181.311

64.737

102.059

45.183

42.126

40.490

40.610

         

In de ontwerpbegroting 2025 is de subsidietaakstelling vanuit het Hoofdlijnenakkoord voor 2025 verwerkt. Voor wat betreft de subsidietaakstelling voor de jaren 2026 en verder worden hier nog keuzes in gemaakt. Daarom is voor de jaren 2026 en verder voor nu de taakstelling generiek over alle subsidies verwerkt. Dit is een technische maatregel en zeg niets over de uiteindelijke invulling van de subsidietaakstelling op artikelniveau. Er kunnen hier dan dus ook geen conclusies aan ontleend worden, omdat voor de jaren 2026 en verder hier nog besluitvorming over plaats moet vinden. Na besluitvorming volgt een Nota van Wijziging om de juiste invulling van de subsidietaakstelling zichtbaar te presenteren en daarmee tot een beleidsmatige invulling van de taakstelling​​ te komen.

Budgetflexibiliteit

Subsidies

Het beschikbare budget voor 2025 van € 598,4 miljoen is 100% juridisch verplicht. Het betreft de financiering van de aangegane verplichtingen op basis van de Kaderregeling subsidies Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en VWS, de Beleidsregels subsidiëring regionale centra prenatale screening én de Subsidieregelingen Publieke Gezondheid, Abortusklinieken, Nadere Doodsoorzaak Kinderen (NODOK), en Kunstmatige inseminatie donorkinderen (KID).

Opdrachten

Het budget voor 2025 van € 115,6 miljoen is 20,3% juridisch verplicht en 1,4% bestuurlijk gebonden. De beleidsmatig gereserveerde middelen zijn onder andere bedoeld voor Kansrijke Start, Mentale Gezondheid, Valpreventie, Preventieakkoord, Pandemische Paraatheid en COVID-uitgaven.

Bijdragen aan agentschappen

Dit betreft de financiering van de opdrachtverlening voor 2025 aan het RIVM, de NVWA en het CIBG. Op basis van het offertetraject en beleidsmatige afspraken is het budget 2025 van € 633,9 miljoen voor 86,3 % juridisch verplicht en voor 8,5% bestuurlijk gebonden. De beleidsmatig gereserveerde middelen zijn onder andere bedoeld voor vaccins, waaronder RS-vaccins.

Bijdragen aan ZBO’s/RWT’s

Dit betreft de financiering van projecten en onderzoek op het gebied van gezondheid, preventie en zorg via ZonMw en de Afgifte van Schengenverklaringen via het CAK. Het budget voor 2025 van € 391,5 miljoen is voor 91,4% juridisch verplichten voor 3,5% bestuurlijk gebonden. De beleidsmatige gereserveerd middelen zijn bedoeld voor de voortzetting van lopende programma’s van ZonMw.

Bijdragen aan medeoverheden

Dit betreft de middelen voor de uitvoering van de Regelingen Specifieke uitkering sport en bewegen, gezondheidsbevordering, cultuurparticipatie en de sociale basis 2023-2026 (Brede SPUK), covidvaccinatie door GGD’en (SPUK), Heroïneverstrekking door gemeenten op medisch voorschrift, Aanvullende Seksuele Gezondheid, PrEP én de bijdrage aan het College voor de Toelating van Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden (CTGB). Het budget voor 2025 van € 516,2 miljoen is voor 90,6% juridisch verplicht. De beleidsmatige gereserveerd middelen betreffen uitgaven pandemische paraatheid.

Tabel 20 Geschatte budgetflexibiliteit
 

2025

juridisch verplicht

92%

bestuurlijk gebonden

3%

beleidsmatig gereserveerd

5%

nog niet ingevuld/vrij te besteden

0%

1. Gezondheidsbeleid

Subsidies

(Lokaal) gezondheidsbeleid

In 2025 geven wij verder uitwerking aan de voornemens die zijn opgenomen in de Landelijke Nota Gezondheidsbeleid. De Landelijke Nota Gezondheidsbeleid, die vanuit de Wet publieke gezondheid (Wpg) iedere vier jaar wordt opgesteld, beschrijft de landelijke prioriteiten op het gebied van publieke gezondheid en is richtinggevend voor het lokale gezondheidsbeleid van gemeenten.

Alles is gezondheidHet programma Alles is Gezondheid stimuleert samenwerking tussen bedrijfsleven, burgerinitiatieven, maatschappelijke organisaties en politiek. Deze partijen werken met elkaar samen vanuit hun eigen invalshoek, maar pogen hetzelfde doel, namelijk de samenleving vitaler maken. Via het programmabureau worden maatschappelijke initiatieven gestimuleerd die bijdragen aan een gezonder Nederland en aansluiten bij de gestelde doelen in het Nationaal Programma Preventie. Netwerkvorming en kennisdeling worden daarbij benut om het bereik en de impact van initiatieven te vergroten. Er wordt ingezet op het activeren en borgen van domeinoverstijgende samenwerkingsverbanden en het aanjagen en ondersteunen van wijken en regio’s. Zij werken daarbij vanuit het gedachtegoed van positieve gezondheid, dat een belangrijke plek heeft gekregen binnen het programma. Het institute for Positive Health (iPH) is samengegaan met Alles is Gezondheid. Het toepassen en doorontwikkelen van het gedachtegoed gaat onder die noemer verder. Hiervoor is € 1,5 miljoen beschikbaar.

Bevordering van kwaliteit en toegankelijkheid van zorgDe Stichting Pharos ontvangt als kennis- en adviescentrum subsidie voor het stimuleren van de toepassing van kennis in de praktijk om de kwaliteit en effectiviteit van de zorg voor migranten en mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden te verbeteren. Het gaat daarbij om mensen die minder vaardig zijn in het verkrijgen, begrijpen en gebruiken van informatie over (hun) gezondheid bij het nemen van gezondheidsgerelateerde beslissingen. Verder worden gemeenten geactiveerd om lokale gezondheidsachterstanden structureel aan te pakken. Vanuit de Stichting Pharos en platform 31 wordt kennis van werkzame interventies, goede voorbeelden en ervaringen samengebracht en gedeeld. Hiervoor is € 6 miljoen beschikbaar.

Forensische geneeskundeVoor de financiering van de opleiding voor forensische artsen is in 2025 €  8,6 miljoen beschikbaar. Dit is inclusief de uitbreiding van de opleiding voor de komende jaren als gevolg van een acuut tekort aan forensisch artsen. Daarnaast is € 0,5 miljoen beschikbaar om het toezichthouden op de lijkschouw zoals deze uitgevoerd wordt door gemeentelijk lijkschouwers en behandelend artsen, wettelijk te borgen.

SuïcidepreventieVoor suïcidepreventie is in 2025 € 16 miljoen beschikbaar voor activiteiten op het terrein van hulpverlening, onderzoek, opleiding en communicatie. Daarnaast is € 5 miljoen in 2025 beschikbaar gesteld voor de uitvoering van de doelstellingen en activiteiten van de derde landelijke agenda suïcidepreventie (2021-2025). Voor het aangenomen initiatiefwetsvoorstel integrale suïcidepreventie is in 2025 € 0,5 miljoen aan het budget toegevoegd. Daarnaast is er vanaf 2026 structureel € 6 miljoen beschikbaar voor de Landelijke Agenda Suïcidepreventie. De wet treedt naar verwachting op 1 juli 2025 in werking.

Door de verwachte toename in het belvolume naar het nummer 113, is meer capaciteit nodig bij stichting 113. Daarvoor zijn de verwachte uitgaven vanaf 2025 structureel met € 1,4 miljoen per jaar verhoogd.

LifelinesHet doel van Lifelines is om mensen in de toekomst gezonder oud te laten worden. Dit proberen we te bereiken door van een grote groep deelnemers allerlei gegevens en lichaamsmaterialen zoals urine, bloed en haar te verzamelen en dit beschikbaar te stellen aan onderzoekers. Hiervoor is € 2,8 miljoen beschikbaar.

ValpreventieEr vindt onderzoek plaats naar de mogelijkheden die innovatie en technologie kunnen bieden om de maatregel valpreventie te implementeren. Daarnaast zijn er middelen beschikbaar voor de uitvoering van het programma valpreventie. Het gaat hierbij om het organiseren van bijeenkomsten, deskundigheidsbevordering en het toegankelijk maken van bestaand materiaal. Het kennisinstituut VeiligheidNL ondersteunt hierbij. Hiervoor is € 2,6 miljoen beschikbaar.

JeugdgezondheidszorgHet Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ) ontvangt subsidie voor activiteiten gericht op het ondersteunen van de JGZ-organisaties en de professionals bij het invoeren van vernieuwingen en verbeteringen in de praktijk. Hiervoor is € 2 miljoen beschikbaar.

Kansrijke StartVoor de uitvoering van het programma Kansrijke Start is € 4,4 miljoen beschikbaar.

Voor de overige subsidieactiviteiten, waaronder nader onderzoek naar de doodsoorzaak van kinderent, het GALA en overige posten is € 2,2 miljoen beschikbaar.

Opdrachten

Vervolgaanpak actieprogramma Kansrijke Start 2022-2025Met het programma Kansrijke Start willen we ervoor zorgen dat kinderen een stevige basis krijgen tijdens de cruciale eerste 1.000 dagen van het leven. De vervolgaanpak Kansrijke Start zet in op het versterken, uitbouwen en het structureel verankeren van de lokale Kansrijke Start aanpak. Hiervoor is circa € 2,0 miljoen beschikbaar.

Voor de overige opdrachten (onder andere Mentale gezondheid, Valpreventie, Product- en Voedselveilighied en Gezonde leefomgeving) is € 2,5 miljoen beschikbaar.

Monitoring RIVM voedselinfecties

De voortgang van de aanpak om voedselinfecties te voorkomen, wordt door het RIVM gemonitord via de vaststelling van zogenoemde DALYs (disability adjusted life year). In onderstaande tabel is weergegeven hoe het aantal verloren levensjaren door voedselinfecties, veroorzaakt door de verschillende pathogenen, zich ontwikkelt.

Tabel 21 Kengetallen voedselveiligheid: Aantal verloren gezonde levensjaren ten gevolge van voedselinfecties door ziekteverwekkende micro-organismen in voedsel in Nederland gegevens 2019-20231

Micro-organismen

2019

2020

2021

2022

2023

Campylobacter

1.849

1.268

1.353

1.428

1.398

STEC O157

56

59

61

56

56

L. monocytogenes

143

144

413

265

261

Salmonella

509

396

470

445

832

B. cereus toxine

29

29

29

29

30

C. perfringens toxine

180

180

180

180

180

S. aureus toxine

193

190

190

191

193

Hepatitis-A virus

8

6

10

6

9

Hepatitis-E virus

63

54

43

41

53

Norovirus

308

141

241

   326

400

Rotavirus

145

51

120

189

134

C. parvum

15

4

7

10

28

G. lamblia

29

7

13

19

29

T. gondii

1.042

1.061

1.061

1.132

1.067

Totaal

4.568

3.590

4.192  

 4.318       

4.673

1

Bijdragen aan agentschappen

Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA)

De minister van VWS is opdrachtgever van het agentschap NVWA voor de VWS-domeinen. De NVWA heeft als toezichthouder een centrale rol bij het bewaken van de veiligheid van voedsel- en consumentenproducten op grond van wettelijke normen. Ook heeft de NVWA toezichtstaken voor de handhaving van de Drank- en Horecawet en de Tabaks- en rookwarenwet. Voor de versterking van de NVWA is voor deze taken in 2025 in totaal circa € 143 miljoen beschikbaar.

RIVM: wettelijke taken en beleidsondersteuning zorgbreedHet RIVM heeft de wettelijke taak periodiek te rapporteren over de toestand en de toekomstige ontwikkeling van de volksgezondheid. Het RIVM vormt tevens samen met een zevental kennisinstellingen een consortium, dat verantwoordelijk is voor de Staat van Volksgezondheid en Zorg. De Staat van Volksgezondheid en Zorg bevat kerncijfers voor het zorgbeleid. Via deze webportal worden actuele en eenduidige cijfers beschikbaar gesteld over de domeinen van het ministerie van VWS. De kerncijfers , zoals opgenomen in de Staat, vormen een belangrijke basis voor de VWS-monitor. Verder voert het RIVM opdrachten uit op terrein van sport, geneesmiddelen en medische technologie en risicoschatting en beoordeling voor beleid. In totaal is voor het RIVM voor deze taken in 2025 € 32 miljoen beschikbaar.

Bijdragen aan ZBO's/RWT's

ZonMwUitvoeren van projecten en onderzoek ZonMw is een intermediaire organisatie die op programmatische wijze projecten en onderzoek op het gebied van gezondheid, preventie en zorg laat uitvoeren. ZonMw bewaakt daarbij de kwaliteit, relevantie en samenhang. In onderstaande tabel zijn de activiteiten uitgesplitst naar de verschillende beleidsterreinen waarop de programma’s bij ZonMw betrekking hebben.

Tabel 22 Overzichtstabel geraamde programma-uitgaven ZonMw 2025-2029 (Bedragen x € 1 mln.)
 

2025

2026

2027

2028

2029

Totaal ZonMw

390,7

352,0

265,1

227,9

186,9

Artikel 1 Volksgezondheid: onder andere  programma's Preventie,  Infectieziektebestrijding, Onbedoelde zwangerschap en kwetsbaar (jong) ouderschap,  Gezondheidsonderzoek bij Rampen, Data en  Veerkracht, Pluripotent stamcelonderzoek ME/CVS, Pandemische paraatheid en COVID-19 Onderzoek

58,3

42,2

32,5

31,9

31,6

Artikel 2 Curatieve zorg: onder andere  programma's Doelmatigheidsonderzoek, Goed Gebruik Geneesmiddelen, Grip op Onbegrip, Zwangerschap en geboorte, Expertisefunctie Zintuigelijk Gehandicapten,  Kwaliteitsrichtlijnen wijkverpleging, Kwaliteitsgelden, Topspecialistische Zorg en Onderzoek, Goed Gebruik Hulpmiddelenzorg, Kennisprogramma huisartsgeneeskunde, Paramedische zorg, Passende Zorg, Citrienfonds, Versnellers in de GGz,  Stimulerings- en ondersteuningsprogramma voor versterking van VSV’s,  Versterking organisatie eerstelijnszorg ,  Programma Ondersteuning regionale samenwerking,  Programma MedZO  en Onderzoeksprogramma GGz

235,2

233,7

180,5

156,3

117,1

Artikel 3  Maatschappelijke ondersteuning en langdurige zorg: onder andere programma's Palliantie II, Onderzoeksprogramma Dementie, Academische werkplaatsen ter versterking kennisinfrastructuur langdurige zorg, Langdurige Zorg en ondersteuning, Academische werkplaatsen Verstandelijke beperking, Gewoon bijzonder, Kenniscentra voor Specifieke doelgroepen én Zingeving en Geestelijke verzorging

55,6

42,2

35,7

34,2

32,5

Artikel 4 Zorgbreed beleid: onder andere programma's  Verpleging en Verzorging en IOC duurzame zorginitiatieven

0,9

0,0

0,0

0,0

0,0

Artikel 5 Jeugd: onder andere programma's Wat werkt voor de jeugd en Regionale Kenniswerkplaatsen Jeugd

4,4

3,7

3,6

3,7

4,6

Artikel 6 Sport en bewegen: onder andere programma's Sportinnovator, Missiegredreven onderzoek en innovatie sport en bewegen en het  Programma Topsportevenementen

10,2

8,6

2,5

0,5

0,6

Andere ministeries: onder andere programma's Meer Kennis met Minder Dieren (LNV), Verbetering kwaliteit poortwachtersproces (SZW), Vakkundig aan het Werk (SZW) , Verbetering re-integratie 2e spoor (SZW) en  programma Grip op Onbegrip (JenV)

26,2

21,7

10,5

1,4

0,4

Bijdragen aan medeoverheden

Lokale aanpakDit betreft de middelen voor de uitvoering van de Regeling specifieke uitkering sport en bewegen, gezondheidsbevordering, cultuurparticipatie en de sociale basis 2023-2026. De Brede SPUK-regeling is voor alle gemeenten in werking gesteld om diverse afspraken uit te kunnen voeren. Deze afspraken zijn vastgelegd in het Hoofdlijnen Sportakkoord II, het GALA en het Preventieakkoord. Hiervoor is circa € 308 miljoen beschikbaar.

In verband met het aangenomen initiatiefwetsvoorstel integrale suïcidepreventie is voor de uitvoering door gemeenten € 4,5 miljoen beschikbaar in 2025 en vanaf 2026 € 10 miljoen. De wet treedt naar verwachting op 1 juli 2025 in werking.

2. Ziektepreventie
Tabel 23 Kengetallen deelname aan vaccinatieprogramma, bevolkingsonderzoeken en screeningen in procenten 12345678910

3. Kengetallen deelname aan vaccinatieprogramma, bevolkingsonderzoeken en screeningen

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

Rijksvaccinatieprogramma

91,2%

90,2%

90,2%

90,8%

91,3%

90,1%1

84,2%

83,7%

Nationaal Programma Pneumokokkenvaccinatie Volwassenen (NPPV)

93,6%

92,8%

92,6%

93,0%

93,3%

92,6%

90,0%

87,9%

Nationaal programma Grieppreventie

49,9%

51,3%

52,6%

54,0%

58,3%

56,8%

  

Deelname bevolkingsonderzoek borstkanker

76,9%

76,9%

76,0%

71,0%

72,%6

70,7%

  

Deelname bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker

57,0%

57,1%

55,6%

49,2%

54,%3

45,7%

  

Deelname bevolkingsonderzoek darmkanker

73,0%

73,0%

71,8%

72,0%

70,8%

68,4%

  

Deelname hielprik

99,2%

99,1%

99,3%

99,4%

99,2%

98,9%

  

Deelname aan NIPT

41,1%

46,3%

48,3%

52,0%

55,3%

57,8%

  

Deelname 20 weken echo

82,1%

82,8%

86,6

86,4%

85,7%

85,6

  

Deelname bloedonderzoek bij zwangere vrouwen

99,0%

100%

99,0%

100%

99,0%

   
1

Dit betreft het percentage kinderen geboren in 2018 dat alle vaccinaties volgens het RVP-schema toegediend heeft gekregen vóór het bereiken van de leeftijd van 2 jaar.

2

Dit betreft het percentage kinderen geboren in 2018 dat de pneumokokkenvaccinaties volgens het RVP-schema toegediend heeft gekregen vóór het bereiken van de leeftijd van 2 jaar.

3

Dit kerncijfer betreft het percentage gevaccineerde personen in de groep patiënten die conform het advies van de GR in aanmerking komen voor vaccinatie tegen influenza.

4

Dit kerncijfer betreft het percentage vrouwen uit de doelgroep, dat deelneemt aan het bevolkingsonderzoek borstkanker. De doelgroep van het bevolkingsonderzoek bestaat uit vrouwen van 50 tot 75 jaar.

5

Dit kerncijfer betreft het percentage vrouwen uit de doelgroep, dat deelneemt aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. De doelgroep van dit bevolkingsonderzoek bestaat uit 30-60 jarige vrouwen.

6

Dit kerncijfer betreft het percentage personen dat deelneemt aan het bevolkingsonderzoek dikke darmkanker.

7

Dit kerncijfer betreft het percentage pasgeborenen dat gescreend is.

8

Deelname NIPT vanaf april 2017. Dit kerncijfer betreft het percentage zwangere vrouwen dat deelneemt aan de NIPT ter bepaling van een eventuele verhoogde kans op een kind met het downsyndroom, edwardssyndroom of patausyndroom.

9

10

Subsidies

Ziektepreventie Voor de landelijke coördinatie van covidvaccinaties door de GGD GHOR is totaal inclusief de najaarscampagne in 2025 € 46,5 miljoen beschikbaar gesteld. Daarnaast ontvangt bijwerkingencentrum Lareb circa € 3,5 miljoen voor het registreren en verrichten van onderzoek naar bijwerkingen van medicijnen en vaccins. Verder ontvangt de stichting Q-support in 2025 € 2,2 miljoen subsidie en is voor de voortzetting van C-support in 2025 € 8,2 miljoen beschikbaar gesteld. Verder zijn er diverse kleinere subsidies voor een totaalbedrag van ruim € 6 miljoen.

BevolkingsonderzoekenIn 2025 is € 248 miljoen beschikbaar voor:

  • Het uitvoeren, bewaken en verbeteren van de kwaliteit van de landelijke bevolkingsonderzoeken naar borstkanker, baarmoederhalskanker en darmkanker;

  • het uitvoeren van de prenatale screening;

  • het financieren van de niet-invasieve prenatale test (NIPT), de 13-weken én de 20-weken echo inclusief counseling.

VaccinatiesDe GR heeft geadviseerd om mensen van 60 jaar en ouder een nieuw pneumokokkenvaccin aan te bieden dat levenslange bescherming biedt. Voor de groep mensen van 85 jaar en ouder adviseert de GR deze vaccinatie eenmalig aan te bieden. Totaal is er op het instrument subsidies € 48 miljoen beschikbaar voor de pneumokokkenvaccinaties. Daarnaast is voor vaccinaties in het kader van het Nationaal Programma Grieppreventie in 2025 totaal circa € 62 miljoen gereserveerd.

Opdrachten

De in het HLA opgenomen taakstelling betreffende publieke gezondheid, is voor 2025 verwerkt op de instrumenten opdrachten (€ 14,3 miljoen), bijdrage aan agentschappen (€ 2,3 miljoen) en bijdrage aan medeoverheden (€ 11,3 miljoen).

Ziektepreventie

Om de komende jaren voldoende mRNA-vaccins tegen COVID-19 te hebben is voor de aanschaf van deze vaccins meerjarige financiële verplichtingen aangegaan. Totaal is op het instrument opdrachten € 83 miljoen beschikbaar.

Pandemische Paraatheid

Om paraat te zijn voor toekomstige pandemieën is in 2025 ruim € 11 miljoen beschikbaar voor opdrachten en onderzoek waarvoor ZonMw een belangrijke partner is en daarnaast voor internationale samenwerking en kennisontwikkeling via het European Partnership on Pandemic Preparedness en de Coalition for Epidemic Preparedness Innovations (CEPI).

Bijdrage aan agentschappen

De in het HLA opgenomen taakstelling betreffende publieke gezondheid, is voor 2025 verwerkt op de instrumenten opdrachten (€ 14,3 miljoen), bijdrage aan agentschappen (€ 2,3 miljoen) en bijdrage aan medeoverheden (€ 11,3 miljoen).

RIVM: opdrachtverlening aan kenniscentraHet RIVM heeft het doel om de gezondheid van de Nederlandse bevolking te beschermen en te bevorderen. Het RIVM doet dit door middel van het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek, advisering op het terrein van volksgezondheid en het voeren van de regie op diverse terreinen van de publieke gezondheid. Binnen het RIVM zijn verschillende centra actief, zoals:

  • Het Centrum Infectieziektebestrijding (CIb) ontvangt financiële middelen voor het vervullen van zijn taken ten aanzien van de preventie en bestrijding van infectieziekten. Daarbij is specifiek aandacht voor antimicrobiële resistentie, het bevorderen van seksuele gezondheid door de ondersteuning van professionals bij een goede uitvoering en taken op het gebied van vaccinologie.

  • Het Centrum voor Bevolkingsonderzoek (CvB) ontvangt financiële middelen voor het uitvoeren van zijn coördinerende taken rond de voorlichting over bevolkingsonderzoeken, het Nationaal Programma Grieppreventie, de pneumokokkenvaccinaatie, pre- en neonatale screeningen, PSIE (oftewel het bloedonderzoek bij zwangere vrouwen) en de kwaliteit van de uitvoering en monitoring ervan. Mensen die tot de betreffende doelgroep behoren, kunnen zelfstandig een goed geïnformeerde keuze maken om aan de bevolkingsonderzoeken deelnemen.

  • Het Centrum Gezondheid en Milieu (CGM) ontvangt financiële middelen om het ministerie van VWS en de regio’s bij te staan met gezondheidskundige advisering, advisering over het uitvoeren van gezondheidsonderzoek, risicoanalyses over mogelijke gezondheidseffecten en over psychosociale nazorg. Vragen over gezondheid en veiligheid in relatie tot milieu en het voorkomen van incidenten en rampen komen samen bij het CGM. Het CGM is erop gericht deze kennis waar nodig te ontwikkelen, te borgen en te ontsluiten voor professionals en bestuurders.

  • De Dienst Vaccinatievoorzieningen en Preventieprogramma’s (DVP) zorgt ervoor dat er voldoende goede en betaalbare vaccins, antisera en slecht verkrijgbare medicijnen beschikbaar zijn voor het Rijksvaccinatieprogramma (RVP), het Nationaal Programma Grieppreventie (NPG) en calamiteiten. Daarnaast zijn hier de kosten voor de uitvoering van de Rotavirusvaccinatie ondergebracht.

  • Het Centrum Gezond Leven (CGL) ontvangt financiële middelen met als doel samenhangende en effectieve lokale gezondheidsbevordering te faciliteren. Het CGL bevordert het gebruik van erkende leefstijlinterventies, onder meer door beschikbare interventies overzichtelijk te presenteren en te beoordelen op kwaliteit en samenhang en het versterken van gezondheidsbeleid via diverse handreikingen. Daarnaast voert het CGL het programma ‘Structurele versterking Gezonde school’ uit.

  • Het budget voor COVID-19 vaccinatieprogramma wordt in 2025 met € 10 miljoen opgehoogd. Hiermee is er evenveel budget beschikbaar in 2025 als in 2024.

In totaal gaat het hierbij om € 175 miljoen.

RIVM: BevolkingsonderzoekenBetreft de kosten voor de uitvoering van de Prenatale Screening Infectieziekten en Erytrocytenimmunisatie (PSIE, oftewel het bloedonderzoek bij zwangere vrouwen) en de neonatale hielprikscreening. In totaal gaat het hierbij om € 59,8 miljoen.

RIVM: Vaccinaties

Het RIVM draagt onder andere door de aanschaf van vaccins en medicatie voor een goede uitvoering van het Rijksvaccinatieprogramma, de HPV-vaccinatie, het Nationaal Programma Grieppreventie, de Pneumokkokkenvaccinatie, de covidvaccinaties, de RS-vaccinatie en de Maternale kinkhoestvaccinatie. In totaal gaat het hierbij om € 151 miljoen in 2025.

Pandemische Paraatheid

Het RIVM voert diverse taken uit in het kader van de bestrijding van infectieziekten. Voor het verder inrichten van de landelijke functionaliteit infectieziektebestrijding (LFI), monitoring en surveillance, aansluiting op internationale trajecten, Zoönosen en versterken van de kennisbasis van het RIVM is in 2025 circa € 67 miljoen beschikbaar.

Bijdrage aan medeoverheden

De in het HLA opgenomen taakstelling betreffende publieke gezondheid, is voor 2025 verwerkt op de instrumenten opdrachten (€ 14,3 miljoen), bijdrage aan agentschappen (€ 2,3 miljoen) en bijdrage aan medeoverheden (€ 11,3 miljoen).

Pandemische Paraatheid

Versterking van de GGD-en is belangrijk om in de toekomst paraat te zijn voor nieuwe pandemieën. Het gaat hierbij onder meer om ICT-toepassingen ten behoeve van de informatievoorziening. Totaal is voor de verbetering van de medisch-operationele processen op regionaal niveau en versterking van IV/ICT bij de GGD’en in 2025 circa € 72 miljoen beschikbaar.

Overig

Voor de uitvoering van de COVID-vaccinatietaken van de GGD'en is in 2025 circa € 70 miljoen beschikbaar.

3. Gezondheidsbevordering

Subsidies

Preventie van schadelijk middelengebruik (alcohol, drugs en tabak)

In 2025 worden diverse subsidies verstrekt voor activiteiten die gericht zijn op preventie van alcohol-, tabaks- en drugsgebruik. In het kader van het Nationaal Preventieakkoord zijn maatregelen afgesproken voor een rookvrije generatie en het tegengaan van problematisch alcoholgebruik. Daarnaast wordt er ingezet op het voorkomen van drugsgebruik. Hiervoor is circa € 30 miljoen beschikbaar. Een van de organisaties die uit deze middelen wordt gesubsidieerd is het Trimbos-instituut. Trimbos zet zich in om wetenschappelijk onderbouwde, onafhankelijke informatie te geven aan professionals en burgers. Voorbeelden zijn de uitvoering van de Nationale Drug Monitor (NDM), het Drugs Informatie en Monitoring Systeem (DIMS), het Nationaal Expertise centrum Tabaksontmoediging (NET), het Expertisecentrum Alcohol en de infolijnen roken, alcohol en drugs.

Op het terrein van alcohol (en tabak) worden er verder onder meer subsidies verstrekt aan de Gezonde Sportkantine, het Samenwerkingsverband Vroegsignalering Alcohol en aan de Ik Pas campagne.

Tabel 24 Schadelijk middelen gebruik in percentages12345

Schadelijk middelen gebruik

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

Roken (volwassenen)

26,3

24,1

23,1

22,4

21,7

20,2

20,6

18,9

19,0

n.t.b.

Roken (jongeren)6

10,6

 

7,8

 

7,7

 

9,5

 

8,5

 

Roken (zwangere vrouwen)

 

8,6

 

7,4

  

7,7

   

Overmatig alcohol gebruik (volwassenen)

9,5

8,8

9,2

8,2

8,5

6,9

7,3

6,5

6,7

n.t.b.

Alcohol gebruik onder jongeren 12 t/m 16 jaar

25,5

 

25

 

26,2

 

27,8

 

22,0

 
1

2

3

4

5

6

Dit betreft jongeren tussen van 12 t/m 16 jaar

Gezonde leefstijl en gezond gewicht

In het kader van het Nationaal Preventieakkoord, het GALA, en het IZA krijgt de inzet op gezonde leefstijl, gezonde voeding en een gezond gewicht ook in 2025 extra aandacht hiervoor is circa € 27 miljoen beschikbaar. Hierbij wordt zoveel mogelijk aangesloten bij effectieve en bestaande programma lijnen. Er worden diverse subsidies verstrekt. Dit zijn onder andere:

  • Subsidie aan het Voedingscentrum om te voorzien in de juiste informatie over gezonde en veilige voeding voor burgers en professionals, en de kennis en data die hieraan ten grondslag liggen. Onderdeel daarvan is het streven dat alle schoolkantines beschikken over een gezond aanbod volgens de richtlijnen van het Voedingscentrum (dit houdt ook verband met de inzet op (voor)schoolse (opvang)).

  • Subsidie aan de Stichting Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG) om in gemeenten een gezonde(re) omgeving te creëren en daarmee indicrect in te zetten op een stijging van het aantal jongeren op een gezond gewicht en de implementatie van het programma Kind naar Gezonder Gewicht in relatie tot de ketenaanpak voor kinderen met overgewicht en obesitas. Hierbij werkt de stichting samen met diverse partijen zoals overheden, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties.

  • Subsidies en opdrachten aan het Voedingscentrum en RIVM voor programma’s Gezonde Kinderopvang en Gezonde School waarmee een infrastructuur wordt neergezet om gezondheid (m.n. voeding en bewegen) in deze settings voor kinderen te bevorderen. Concreet betekent dit dat in nauwe samenwerking met de ministeries van OCW, Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) en SZW de kinderen in voorschoolse voorzieningen, het basis- en voortgezet onderwijs en mbo worden gestimuleerd tot een gezonde leefstijl.

  • Subsidie aan het Erasmus MC voor het ontwikkelen en implementeren van een leefstijlscreeningsinstrument voor kinderen ‘Flykids’. Dit instrument draagt bij aan de bewustwording van ouders/verzorgers en het verkleinen van (lange termijn) risico’s van een ongezonde leefstijl bij kinderen.

  • Subsidie aan het Partnerschap Overgewicht Nederland (PON) voor de ketenaanpak volwassenen. Deze netwerkaanpak heeft als doel dat mensen met overgewicht en obesitas passende zorg en ondersteuning krijgen.

  • Subsidie aan PON, CareforObesity en JOGG om gezamenlijk een kennisfunctie op overgewicht in te richten.

  • Subsidie aan Jantje Beton om samen met IVN en JOGG te werken aan het programma Gezonde Buurten waarmee in totaal circa 50 gezonde buurten als voorbeeldbuurten zullen zijn gerealiseerd aan het einde van de subsidieperiode.

  • Subsidie aan Vita Valley voor uitvoering van het programma 2Diabeat waarbij een wijkgerichte aanpak inzet op samenwerken aan leefstijlverandering in een wijk of dorp.

Tabel 25 Overgewicht 12

Overgewicht

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

Overgewicht (volwassenen)

49,3%

49,2%

48,7%

50,2%

50,1%

50.0%

50.0%

50,0%

50,0%

n.t.b.

Overgewicht (jongeren)

11,6%

13,6%

13,5%

11,7%

13,2%

14,7%

15,9%

12,9%

12,7%

n.t.b.

1

2

Letselpreventie

Voor letselpreventie is in 2025 circa € 5,1 miljoen beschikbaar voor een instellingssubsidie aan de Stichting VeiligheidNL voor het uitvoeren en monitoren van haar activiteiten die zijn gericht op letselpreventie, via thema’s als kinderveiligheid, preventie gehoorschade en valpreventie ouderen. De inzet van VeiligheidNL binnen deze inhoudelijke thema’s richt zich vooral op het ontwikkelen en verspreiden van kennis aan professionals en burgers om veilig gedrag te stimuleren en letsel te voorkomen.

Seksuele gezondheid

Om de seksuele gezondheid te bevorderen worden subsidies verstrekt aan diverse instellingen die zich bezighouden met gezondheidsbevordering. Dit betreft onder andere Rutgers, Soa-Aids Nederland, Stichting hiv-monitoring en de hiv-vereniging Nederland. In totaal is een bedrag van € 12,3 miljoen beschikbaar.

Opdrachten

Gezondheidsbevordering

Er worden in 2025 diverse opdrachten verstrekt in het kader van gezondheidsbevordering voor de volgende thema’s: de medicatie voor medische heroïnebehandeling, de preventie van alcohol, drugs en tabak, letselpreventie en gezonde leefstijl, gezonde voeding en een gezond gewicht. Hier is € 13,4 miljoen voor beschikbaar.

Bijdragen aan medeoverheden

Heroïnebehandeling op medisch voorschrift

Er wordt een financiële bijdrage van € 16,9 miljoen verstrekt aan gemeenten voor het binnen een gesloten systeem aanbieden van een behandeling aan een beperkte groep langdurige opiaatverslaafden voor wie behandeling met methadon onvoldoende effect had. Voor deze behandeling wordt medicinale heroïne verstrekt.

Seksuele gezondheid

In 2025 is € 49,9 miljoen beschikbaar voor soa-onderzoek, aanvullende seksuele gezondheidszorg en van het aanbieden van hiv-remmers - Pre Expositie Profylaxe (PrEP) - aan de hoog risicogroep van mannen die seks hebben met mannen (MSM).

4. Ethiek

Subsidies

Abortusklinieken

Sinds de inwerkingtreding van de Wet langdurige zorg vindt de subsidiëring van de abortusklinieken plaats via een subsidieregeling. Tevens vallen hieronder de kosten voor de uitvoering van de Subsidieregeling Opleidingskosten Abortusartsen. Hiervoor is € 23,8 miljoen beschikbaar in 2025.

Medische Ethiek

Voor de uitvoering van de subsidieregeling KID is € 6,5 miljoen beschikbaar. Daarnaast is voor FIOM (het expertisecentrum op het gebied van ongewenste zwangerschap, verwantschapsvragen en adoptie) € 3,9 miljoen beschikbaar en voor de overige subsidieactiviteiten € 3,7 miljoen.

Bijdragen aan agentschappen

CIBG: Uitvoeringstaken medische ethiek

Het CIBG verzorgt het secretariaat van de stichting donorgegevens kunstmatige bevruchting. Hiervoor is € 2,7 miljoen beschikbaar.

Ontvangsten

In het kader van haar handhavingsbeleid schrijft de NVWA bestuurlijke boetes uit. Hieruit vloeien ontvangsten voort. Deze worden voor 2025 geraamd op € 5,2 miljoen. Daarnaast is bij 1e suppletoire begroting 2024 het onderzoeksbudget waar ZonMw een invulling aan kan geven wordt voor 2025 met € 55 miljoen naar beneden bijgesteld, mede doordat dit budget in 2023 voor een gedeelte onbenut is gebleven. Verder worden ontvangsten geraamd als gevolg van in eerdere jaren te hoog verstrekte (subsidie)voorschotten voor onder andere de Bevolkingsonderzoeken kanker en de uitvoering Preventieve programma's door het RIVM (€ 29,7 miljoen).

16

Licence