Algemene doelstelling

De inwoners van Groningen hebben dagelijks te maken met de gevolgen van de gaswinning. Dit brengt gevoelens van angst, frustratie en onzekerheid met zich mee. Voor het kabinet staan de veiligheid, het goed afhandelen van schade en het creëren van perspectief voor de inwoners voorop. Hier werkt het kabinet langs drie sporen aan:

• 1. Op 29 maart 2018 heeft het kabinet besloten de gaswinning uit het Groningenveld op zo kort mogelijke termijn volledig te beëindigen (Kamerstuk 33 529, nr. 457). Dit betekent dat in 2019 nog 18,8 mld m³ wordt gewonnen, in 2023 nog 4,2 mld m³ en dat de gaswinning in Groningen in 2030 wordt beëindigd.

• 2. Het zo goed mogelijk afhandelen van de negatieve gevolgen van aardbevingen als gevolg van gaswinning. Hiertoe is de afhandeling van schade onder publieke regie gebracht door de instelling van de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (Kamerstuk 33 529, nr. 423) en regisseert de Nationaal Coördinator Groningen de noodzakelijke versterking.

• 3. Het kabinet werkt samen met de regio Groningen aan een nationaal Programma om Groningen toekomstperspectief te bieden.

Over de definitieve invulling van de versterkingsoperatie en de vormgeving van een nationaal programma om Groningen toekomstperspectief te bieden, zijn regio, EZK, BZK en NCG nog met elkaar in gesprek. Het recente advies van de Mijnraad vormt voor de versterkingsopgave het leidende kader. De beleidsmatige en budgettaire uitwerking hiervan binnen artikel 5 wordt zo spoedig mogelijk na de besluitvorming verwerkt.

Rol en verantwoordelijkheid

De opgave in Groningen is een nationale opgave van Rijk, NCG, provincie en gemeenten, waarbij de NAM op afstand van de noodzakelijk onafhankelijke besluitvorming en uitvoering wordt geplaatst. De gezamenlijke opgave heeft in 2015 geresulteerd in het bestuursakkoord «Vertrouwen op herstel en herstel van vertrouwen» (Kamerstuk 33 529, nr. 28) en enkele aanvullingen op dit akkoord (Kamerstuk 33 529, nr. 96 en Kamerstuk 33 529, nr. 98). De afspraken in deze bestuursakkoorden zagen mede op de intensivering, verbreding en versnelling van de inzet van betrokken overheden door middel van publieke regie in de vorm van een Nationaal Coördinator Groningen (NCG).

De NCG is conform het Instellingsbesluit ingesteld door de Minister van EZK (Staatscourant, nr. 12511). De NCG is belast met het bevorderen van de uitvoering van het meerjarenprogramma aardbevingsbestendig en kansrijk Groningen (bijlage bij Kamerstuk 33 529, nr. 212). De Nationaal Coördinator Groningen zorgt in dialoog met alle maatschappelijke en bestuurlijke stakeholders voor een planmatige en daadkrachtige regie en sturing op een duurzame versterking van het aardbevingsgebied. Waar mogelijk maakt de NCG daarbij gebruik van koppelkansen om bij het versterken ook nieuwe economische kansen en een leefbare en aantrekkelijke woon-, werk en leefomgeving te creëren.

Schadeafhandeling vindt nu onder publieke regie van het Rijk plaats. Op 31 januari 2018 is het nieuwe schadeprotocol vastgesteld (Kamerstuk 33 529, nr. 423) waarbij de afhandeling van schade publiek is gemaakt. Voor het definitief publiekrechtelijk organiseren van de schadeafhandeling is een wetsvoorstel in voorbereiding.

De Minister van Economische zaken en Klimaat is, samen met andere leden van het kabinet, in overleg met maatschappelijk en bestuurlijke organisaties in de regio om dit najaar te komen tot een akkoord over toekomstperspectief voor Groningen, de nadere uitwerking van de publiekrechtelijke afhandeling van de schademeldingen en de publiekrechtelijke uitvoering van de versterkingsaanpak. Leefbaarheid, economie en duurzaamheid van Groningen vormen een onderdeel van dit akkoord.

Om – aanvullend op de begroting – de Kamer periodiek te informeren over voortgang en ontwikkelingen in het beleid wordt verwezen naar de website van de NCG, waarop alle kwartaalrapportages van de NCG te vinden zijn. Deze rapportages geven een integraal beeld van de bestedingen in het kader van het meerjarenprogramma NCG en de bestedingen van middelen die vanuit het bestuursakkoord en aanvullend bestuursakkoord beschikbaar zijn gesteld door de NAM, gemeenten en provincie. Voorts treft u op de website van de TCMG informatie aan inzake de schadeafhandeling, met onder meer een online overzicht van de aantallen schadeafhandelingen, schade-opnames, besluiten, het aantal meldingen acuut onveilige situaties (AOS) en de voortgang in afhandeling. Informatie over het aantal aardbevingen in Groningen en de zwaarte hiervan vindt u op de site van het KNMI.

Beleidswijzigingen Schade, Versterken en Toekomstperspectief Groningen

Naamswijziging artikel 5

Op basis van Motie Nijboer (Kamerstuk 34 960, nr. 10) presenteert EZK voortaan alle activiteiten betreffende gaswinning, schade, versterken en de toekomst van Groningen op één begrotingsartikel. Zo ontstaat samenhang en overzicht in de activiteiten en de besteding van middelen. Het beleidsartikel 5 «Meerjarenprogramma Nationaal Coördinator Groningen» heet daarom nu beleidsartikel 5 «Een veilig Groningen met perspectief». De budgettaire tabel bevat uitsluitend de uitgaven en ontvangsten die via de EZK-begroting lopen. Er zijn echter ook diverse externe financieringsstromen, voornamelijk voor schade en versterken, waarvan de NAM de kosten draagt. De kosten van de NAM zorgen via een lagere winst voor lagere afdrachten aan de Staat. Deze lagere gasbaten hoeven volgens de begrotingsregels niet te worden ingepast onder het uitgavenplafond. Wel leidt dit tot een verslechtering van het overheidssaldo en de overheidsschuld.

Artikel 5 is uitgebreid met informatie over de publieke vormgeving van het schadeherstel, de publieke vormgeving van de versterkingsoperatie, de middelen die beschikbaar komen voor de regio in het kader van de toekomstvisie Groningen en uitvoeringskosten. De Minister van Economische Zaken en Klimaat voert de regie over de uitvoering van deze middelen. Daarnaast is artikel 5 uitgebreid met de ontvangsten uit de gaswinning (gasbaten). De gasbaten worden tot en met 2018 op artikel 4 geraamd en verantwoord.

Middelen op de Aanvullende Post

In de Voorjaarsnota 2018 is voor «Groningen» een reservering van structureel € 100 mln per jaar gemaakt. Deze middelen staan bij het opstellen van deze begroting nog op de Aanvullende Post van de Rijksbegroting, met uitzondering van de kosten voor de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen (TCMG) in 2018 en 2019. De middelen zijn al overgeheveld naar de EZK-begroting. De reservering houdt onder meer verband met de voortgaande gesprekken met de regio over het toekomstperspectief voor Groningen, de (mogelijke risico’s bij) publiekrechtelijke afhandeling van schademeldingen en de versterkingsaanpak en diverse organisatiekosten.

Over de concrete invulling van de toekomstvisie en de besteding van middelen wordt naar verwachting dit najaar een akkoord gesloten met de regio. Na het bereiken van een akkoord met de regio over het toekomstperspectief kunnen vanuit deze reservering de benodigde aanvullende middelen aan artikel 5 worden toegevoegd.

Schadeafhandeling

Op 31 januari 2018 is het nieuwe schadeprotocol vastgesteld, dat de afhandeling van schade onder publieke regie brengt. Daarbij is de afhandeling van schade overgegaan van de NAM en het Centrum Veilig Wonen naar de TCMG met ondersteuning van RVO.nl. De TCMG functioneert totdat er een onafhankelijk Instituut Mijnbouwschade onder publieke regie is ingericht, dat verzoeken om schadevergoeding zal behandelen. Daarmee staat de NAM op afstand van de besluitvorming over de schadevergoedingen en uitvoering. EZK is verantwoordelijk voor de uitvoering van de schadeafhandeling en de schadevergoedingen. Overeenkomstig de met de NAM gemaakte afspraken, vergoedt de NAM de schadevergoedingen en de uitvoeringskosten vervolgens aan EZK. Aansluitende figuur geeft aan hoe de geldstromen lopen:

• • (rode pijlen): Op basis van de besluiten van de TCMG verricht RVO.nl ten laste van artikel 5 van de EZK-begroting de betalingen aan de gedupeerden voor de geleden schade. EZK declareert deze uitgaven bij de NAM (onderbroken lijn), die deze vergoedt aan EZK (ontvangst artikel 5).

• • (blauwe pijlen): EZK betaalt ten laste van artikel 5 de kosten van de TCMG en de kosten van uitvoering door RVO.nl. Overeenkomstig de met de NAM gemaakte afspraken, declareert EZK de uitvoeringskosten van RVO.nl bij de NAM (onderbroken streep). Het bedrag dat de NAM aan EZK uitkeert, wordt als ontvangst geboekt op artikel 5. De kosten van de TCMG worden niet gedeclareerd bij de NAM, maar gefinancierd uit de EZK begroting.

Versterken

Op 2 juli 2018 verscheen het advies van de Mijnraad over de gevolgen van het beëindigen van gaswinning voor de veiligheid (Kamerstuk 33 529, nr. 498). Daaruit volgt herijking van de versterkingsopgave in Groningen, wat leidt tot een qua omvang kleinere versterkingsopgave en daarmee ook lagere kosten als gevolg van het waar mogelijk hanteren van de nieuwste bouwkundige inzichten. Aan dit advies lagen afzonderlijke adviezen van het KNMI, SodM, TNO, NEN en een panel van hoogleraren ten grondslag. De Mijnraad concludeert dat de versnelde afbouw van gaswinning in het Groningerveld, samen met nieuwe inzichten, een meer gerichte versterkingsoperatie mogelijk maakt, waardoor de situatie sneller veilig is. Momenteel vertalen Rijk en regio dit naar een plan van aanpak voor de versterkingsopgave, inclusief financiële onderbouwing, dat dit najaar gereed is. Het advies van de Mijnraad vormt hiervoor het leidende kader.

Uitgangspunt is dat de NAM betaalt waartoe zij volgens haar aansprakelijkheid verplicht is. Het advies van de Mijnraad geeft echter ook aan dat aan gewekte verwachtingen tegemoet moet worden gekomen. Met bewoners wordt het gesprek aangegaan over de wenselijkheid van versterken in het licht van de veiligheidsbeleving.

Toekomstperspectief voor Groningen

Er komt een ambitieuze meerjarige aanpak voor het toekomstperspectief van Groningen. Dit wordt een gezamenlijk plan van Rijk en regio met daarbij passende investeringen. Op 28 mei 2018 is het akkoord gesloten met de aandeelhouders van de NAM. Onderdeel hiervan is dat de NAM € 500 mln bijdraagt aan de toekomstvisie voor Groningen en maximaal € 30 mln aan het voortzetten van de opkoopregeling. Voor het bereiken van een akkoord met de regio wil het Rijk eenzelfde bedrag vrij te maken. Dat betekent dat hiervoor in totaal minimaal € 1 mld beschikbaar is. Concrete invulling van dit fonds en de allocatie van middelen wordt nu met de regio uitgewerkt.

Beleidswijzigingen Gaswinning

Gasbaten van begrotingsartikel 4 naar begrotingsartikel 5

Conform Motie Nijboer (Kamerstuk 34 960, nr. 10) worden naast de activiteiten van EZK en NCG voor schade en versterken, ook de gasbaten voortaan op begrotingsartikel 5 weergegeven. Zo ontstaat een totaaloverzicht van activiteiten, baten en lasten die samenhangen met de gaswinning.

Gaswinning in Groningen

Het beleid van dit kabinet is om de gaswinning uit het Groningenveld zo snel mogelijk te beëindigen (brief van 29 maart 2018, Kamerstuk 33 529, nr. 457). Uitgangspunt voor de winning voor komende jaren is om niet meer uit het Groningenveld te winnen dan noodzakelijk is voor de leveringszekerheid. Het gas uit het Groningenveld moet het noodzakelijke sluitstuk zijn van de inzet van laagcalorisch gas. Inzet is om de gaswinning uiterlijk in 2023 terug te brengen naar 4 miljard Nm³ en tot 0 miljard Nm³ in 2030. Winning uit het Groningenveld wordt daarbij alleen volgend op de mogelijkheden om elders gas te betrekken. In 2019 wordt nog maximaal 19 mld m³ gewonnen.

Akkoord op Hoofdlijnen

De Staat trekt op alle punten de regie naar zich toe ten aanzien van de gaswinning uit het Groningenveld. Tegelijkertijd nemen Shell, ExxonMobil en de NAM hun verantwoordelijkheid. In het akkoord is vastgelegd dat de NAM zorg draagt voor de leveringszekerheid en altijd blijft betalen voor alle schade en versterking van gebouwen. Daartoe bieden Shell en ExxonMobil garanties. Als onderdeel van een kabinetsbijdrage aan het toekomstperspectief voor de regio levert de NAM € 500 mln. Deze bijdrage leidt bij de NAM, net zoals het bij andere vennootschappen is, tot een lagere winst. Dat leidt tot een lagere afdracht aan de Staat (van € 365 mln in dit geval). Overeengekomen is dat Shell en ExxonMobil afstand doen van eventuele vorderingen met betrekking tot gasreserves in het Groningenveld die niet gewonnen gaan worden.

Gaswinning kleine velden

Op 30 mei 2018 is de Tweede Kamer geïnformeerd over de gaswinning uit de kleine velden in de energietransitie (Kamerstuk 33 529, nr. 469). Belangrijke elementen hierin zijn dat de risico’s door de gaswinning uit de kleine velden qua omvang en impact niet vergelijkbaar zijn met die van de gaswinning in Groningen. Zolang en in zoverre de gebouwde omgeving en de bedrijven nog afhankelijk zijn van aardgas, blijft gaswinning of import van aardgas noodzakelijk. In deze afbouwfase heeft voor het kabinet gaswinning uit de kleine velden, waar dit veilig en verantwoord kan, de voorkeur boven gasimport. Een voorstel tot wijziging van de Mijnbouwwet, met daarin de generieke investeringsaftrek op de Noordzee, wordt naar verwachting in het eerste kwartaal van 2019 bij de Tweede Kamer ingediend. In dit wetsvoorstel worden ook aanvullende verplichtingen opgenomen tot financiële zekerheidsstelling voor de nakoming van de verwijderingsverplichting van de Nederlandse olie- en gasinfrastructuur (platforms, putten en pijpleidingen).

Budgettaire gevolgen van beleid artikel 5

In afwachting van afspraken met de regio over de herziene versterkingsaanpak op basis van het advies Mijnraad en afspraken over het toekomstperspectief Groningen, staan hiervoor in de budgettaire tabel nog geen middelen opgenomen. Zodra bindende afspraken met de regio zijn gemaakt, wordt budget van de Aanvullende Post naar de EZK-begroting overgeheveld.

Budgetflexibiliteit

Van het relevante budget op artikel 5 is bij het opstellen van de begroting voor 2019 77% juridisch verplicht. Het betreft de juridische verplichtingen die zijn aangegaan in het onderzoeksbudget en het werkbudget en de bijdrage aan RVO ten behoeve van de uitvoeringskosten voor de activiteiten van de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen en de verwachte uitkeringen in het kader van schadevergoedingen en de uitgaven ten behoeve van het woonbedrijf in oprichting.

De resterende 23% van de uitgaven is nog niet juridisch verplicht. De uitvoering van deze middelen is vastgelegd in het meerjarenprogramma aardbeving bestendig en kansrijk Groningen dat is opgesteld samen met de betrokken gemeenten, de Provincie en het Rijk. Daarmee zijn een groot deel van deze middelen al bestuurlijk vastgelegd in de beschreven programma’s van het onderzoek en werkbudget, de waardevermeerderingsregelingen, de verduurzamen bij versterken, en de compensatie voor gemeenten en Provincie.

Toelichting op de financiële instrumenten

Meerjarenprogramma aardbevingsbestendig en kansrijk Groningen

De middelen die in de loop van 2018 aan begrotingsartikel 5 worden toegevoegd voor Regioperspectief, schade, versterken en organisatiekosten zijn uit de Rijksbegroting gefinancierd. Deze budgetten zijn dus relevant voor het uitgavenkader en hiervoor geldt de normale regels voor het meenemen van budget naar een later jaar (de eindejaarsmarge van maximaal 1%).

Subsidies

Verduurzamingsopgave

In 2016 is aan NCG € 165 mln beschikbaar gesteld voor de combinatie van verduurzaming bij versterking en herstel van schade. De volgende grafiek laat de benutting van dit budget zien.

Benutting € 165 mln Verduurzaming bij versterking en herstel van schade (aangevuld met loon- en prijsbijstelling en bijdrage € 1,5 mln BZK)

Waardevermeerderingsregeling

In 2017 is een voorschot van € 30 mln overgemaakt naar de uitvoeringsorganisatie Samenwerkingsverband Noord Nederland voor de uitvoering van de waardevermeerderingsregeling cf. de motie-Bosman c.s. (Kamerstuk 33 529 nr. 242) Bewoners met € 1.000 schade of meer, kunnen in deze regeling € 4.000 subsidie ontvangen voor de verduurzaming van hun woning. Hiervoor is in totaal meerjarig € 89,2 mln gereserveerd. Daarnaast is een verplichting aangegaan om de nog openstaande aanmeldingen van de oude regeling af te handelen. Hiervoor is een bedrag van € 12,4 mln gereserveerd. De in 2017 door het uitblijven van het nieuwe schadeprotocol niet benutte middelen (€ 18,4 mln) schoven door naar 2018 en verder.

Verduurzaming bij versterken

Woningen in Groningen die vanwege het risico op aardbevingen niet voldoen aan de veiligheidsnorm worden bouwkundig versterkt. De uitvoering hiervan biedt echter de gelegenheid om meteen ook de woning te verduurzamen tot een maximum van € 7.000 per woning. Op 16 mei 2018 is hiertoe de nieuwe regeling «energiebesparing woningen bouwkundig versterkingsprogramma Groningenveld» gepubliceerd in de Staatscourant. In totaal is hiervoor op de EZK begroting als «verduurzamingsopgave overig» een bedrag van € 42,7 mln gereserveerd voor de periode 2018–2021.

Scholenprogramma

Het scholenprogramma richt zich op het versterken en nieuwbouw van scholen in de provincie Groningen. Hiervoor is € 50 mln beschikbaar gesteld door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in de vorm van een 17 jaar durende bijdrage van € 3 mln. per jaar vanaf 2017. Hiernaast is door het Ministerie van Economische zaken € 23,5 mln bijgedragen uit de hierboven toegelichte verduurzamingsmiddelen.

De NCG heeft met de negen gemeenten, de betrokken scholenbesturen en het Ministerie van OCW een bestuurlijke afspraak gemaakt over de verdeling van de rijksbijdrage over de looptijd van het programma. Deze middelen zijn via het gemeentefonds beschikbaar gesteld aan de betrokken gemeenten en zijn daarom niet meer zichtbaar op artikel 5. Aan het scholenprogramma dragen ook NAM (€ 172,5 mln) en de negen betrokken gemeenten (€ 44,5 mln) bij.

Instrumentarium woningmarkt

Er is nog circa € 10 mln beschikbaar voor de opzet van een woonbedrijf en de regeling achterstallig onderhoud. € 1,35 mln hiervan wordt aangewend ten behoeve van de bijdrage van de NCG aan het erfgoedprogramma van de provincie Groningen.

Motie Geestelijke verzorging

Conform de motie Dik-Faber (Kamerstuk 34 957, nr. 38) wordt vanaf 2018 jaarlijks € 100.000 vrijgemaakt voor de geestelijke verzorging van aardbevingsslachtoffers. Zodra de middelen voor het regiofonds van de Aanvullende Post naar de EZK-begroting worden overgeboekt, vindt hieruit dekking plaats.

Inkomensoverdrachten

Schadevergoeding

De TCMG besluit over schadevergoedingen aan bewoners uit Groningen die aardbevingsschade hebben als gevolg van de gaswinning. TCMG bepaalt onafhankelijk wie recht heeft op een schadevergoeding en hoe hoog deze vergoeding is. Hierbij volgt de TCMG het schadeprotocol. Deze schadevergoedingen worden uitbetaald door EZK en daarna volledig verhaald op de NAM, conform de hierover gemaakte afspraken.

Opdrachten

Onderzoek en compensatie gemeenten en provincie

Het voor 2019 beschikbare onderzoeksbudget wordt vooral ingezet voor de ontwikkeling van het de nieuwe norm ten aanzien van aardbevingsbestendig bouwen, onderzoek woningmarkt en kennisplatforms.

Werkbudget

Het werkbudget NCG wordt onder andere ingezet voor de gebiedsgerichte aanpak voor preventieve versterking van gebouwen. In dit budget voor 2018 zit ook een bijdrage van de NAM van € 10 mln. Voor zover noodzakelijk is op artikel 5 onder het kopje werkbudget nog aanvullend budget beschikbaar voor personeel en materieel. Per jaar wordt bekeken of dit aanvullend budget noodzakelijk is.

Bijdragen aan agentschappen

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl)

RVO.nl voert de schadeafhandeling uit. EZK is opdrachtgever voor RVO.nl en declareert de uitvoeringskosten bij de NAM.

Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen

Voor afhandeling van schademeldingen door bodembeweging in het Groninger gasveld is en Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade aangesteld. De Commissie bestaat uit twee deelcommissies. Een commissie voor de mijnbouwschade en een commissie voor de afhandeling van bezwaarschriften. De kosten die verband houden met deze commissie worden betaald door het Rijk.

Toelichting op de ontvangsten

Ontvangsten NAM voor schadevergoedingen

Ontvangsten NAM voor uitvoeringskosten schadeafwikkeling

Overeenkomstig de met de NAM gemaakte afspraken declareert EZK bij de NAM de door RVO.nl uit te keren schadevergoedingen en de uitvoeringskosten voor de schadeafwikkeling.

Gasbaten

Het vorige kabinet heeft in 2017 het productieplafond voor de gaswinning in Groningen voor het gasjaar 2017–2018 met 10 procent verlaagd tot 21,6 miljard m³ (Kamerstuk 33 529, nr. 331).

Doel van het Regeerakkoord was om aan het einde van deze kabinetsperiode in 2021, de winning met nog eens 1,5 miljard m³ per jaar te verlagen. Op 29 maart 2018 heeft het kabinet echter besloten om de gaswinning zo snel mogelijk volledig te beëindigen (Kamerstuk 33 529, nr. 457). Het beleid is erop gericht de vraag naar gas en daarmee de productie zo snel mogelijk te verlagen om te komen tot verdere reductie van de seismische activiteit. Op zijn laatst per oktober 2022, maar mogelijk al een jaar eerder, daalt het gaswinningsniveau tot onder de 12 miljard m³. Afhankelijk van het effect van de verschillende maatregelen kan het winningsniveau vanaf oktober 2022 dan fors lager uitvallen. Dit kabinetsbesluit leidt tot lagere gasbaten.

Aansluitend treft u een toelichting aan de nieuwe raming voor de gasbaten en de daaraan ten grondslag liggende veronderstellingen.

Ontwikkeling Productie aardgas is Nm³ (Groningen en kleine velden) en Gasbaten in mld euro’s (niet-belastingontvangsten, kasbasis) 2010 – 2017 realisatie, vanaf 2018 raming

Toelichting: De bepalende factoren voor de geraamde aardgasbaten zijn de aardgasprijs en het volume van de verkopen.

Toelichting: In het kader van voorzieningszekerheid is het van belang dat het aardgas dat zich bevindt in de Nederlandse kleine velden ook wordt gewonnen. Dit omvat zowel het produceren van reeds ontdekte velden als het exploreren van nieuwe velden. EZK stelt de randvoorwaarden voor een concurrerend mijnbouwklimaat: marktpartijen nemen de productie en exploratie voor hun rekening. In totaal kan de gaswinning uit de kleine velden over de periode 2018 tot 2050 nog leiden tot een te produceren gasvolume van 232 tot 335 miljard m³, waarvan circa 60% op zee. Dit levert over de periode 2018 tot 2050 aardgasbaten op van € 10 tot 38 miljard.

Toelichting: De begrotingsreeks van de aardgasbaten bestaat uit het totaal aan ontvangsten van de Staat uit de winning van olie en gas. De aardgasbaten komen hoofdzakelijk voort uit twee bronnen:

• • De winstuitkeringen van EBN

• • Afdrachten op basis van de Mijnbouwwet door olie- en gasmaatschappijen, zoals NAM, Wintershall, Total etc.

Tot 1 januari 2018 waren ook de afdrachten van de Groningenvergunning, waarin het Groningenveld is gelegen, met NAM vastgelegd in privaatrechtelijke overeenkomsten, zoals de MOR-Overeenkomst. In het met Shell en Exxon-Mobil gesloten Akkoord op Hoofdlijnen is overeengekomen dat met ingang van 1 januari 2018 de privaatrechtelijke afdrachten voor de Groningenvergunning worden vervangen door de wettelijke afdrachten van de Mijnbouwwet.

De gasbaten worden bepaald door de winst die behaald wordt met de winning van gas, dat wil zeggen omzet minus kosten. De kosten bestaan uit variabele kosten, afschrijvingen, voorzieningen voor opruimen, financieringslasten etc. Daarnaast is het van belang dat afdrachten niet per veld wordt vastgesteld maar per onderneming. De mijnbouwmaatschappijen kunnen de resultaten van alle activiteiten consolideren tot één resultatenrekening waarover een afdracht door de Belastingdienst wordt vastgesteld. Eventueel verlieslatende velden worden dan gecompenseerd door winstgevende velden.

EBN neemt namens de Staat, meestal voor een percentage van 40%, deel in bijna alle olie- en gaswinning in Nederland. De winst die EBN hier mee behaalt komt volledig toe aan de Staat. Ook EBN consolideert alle activiteiten tot één resultatenrekening.

Zowel EBN als de mijnbouwmaatschappijen zijn vennootschappen die een jaarrekening opstellen en in dat kader ook voorzieningen treffen. Enkele voorbeelden hiervan zijn het nemen van voorzieningen voor opruimen en voor de kosten van de aardbevingen in Groningen. Zowel de NAM als EBN worden in Groningen geconfronteerd met kosten die niet direct leiden tot uitgaven in hetzelfde jaar, zoals kosten voor schade en versterken. Voor het nemen van voorzieningen moet worden voldaan aan de wettelijke eisen die daaraan gesteld worden. Door het treffen van voorzieningen ontstaat een verschil in het verwerken van de kosten op de resultatenrekening en het moment van uitgeven. Dit heeft daarmee een effect op de aardgasbaten in de tijd en daarmee een effect op de Rijksbegroting. Kortom: het totaal aan aardgasbaten is niet simpelweg een percentage van de winning in een bepaald jaar, maar de uitkomst van een proces met vele variabelen, waarbij ook prijsfluctuaties een rol spelen.

Indicatoren

Er vindt momenteel bestuurlijk overleg plaats met maatschappelijke en bestuurlijke organisaties in de regio om te komen tot een akkoord over toekomstperspectief voor Groningen, de publiekrechtelijke afhandeling van de schademeldingen en de uitvoering van de versterkingsaanpak. Omdat het hier gaat om lopende gesprekken met externe partijen, is het nog niet mogelijk het akkoord operationeel te vertalen in kengetallen en/of prestatie-indicatoren. Tijdens de uitwerking van het akkoord zal hier ook aandacht voor zijn.

De NCG legt verantwoording af in haar kwartaalrapportage, zie hiervoor ook de website van de NCG. De kwartaalrapportages geven een integraal beeld van de bestedingen in het kader van het meerjarenprogramma NCG en de bestedingen van middelen die vanuit het bestuursakkoord en aanvullend bestuursakkoord beschikbaar zijn gesteld door de NAM, gemeenten en provincie. Hierin staan ook verschillende indicatoren, uiteenlopend van het aantal uitgevoerde versterkingen tot uitgekeerde subsidies.

Het kabinet beëindigt de gaswinning in Groningen om de oorzaak van de aardbevingen weg te nemen. Actuele en historische informatie over de seismiciteit in de Groningerbodem staat op de site van het KNMI.