Versterken van de innovatieve kracht van Nederland door het beschikbaar stellen van financiering voor innovatief en snelgroeiend MKB en voor fundamenteel en toegepast onderzoek en het behouden van vermogen voor toekomstige generaties.

De Minister van Economische Zaken en Klimaat is rijksbreed verantwoordelijk voor versterking van het innovatievermogen, in het bijzonder gericht op het bedrijfsleven en verantwoordelijk voor het scheppen van randvoorwaarden voor een excellent ondernemingsklimaat.

De Minister van EZK en de bewindslieden van OCW coördineren en borgen de publieke kennisinfrastructuur voor toegepast en fundamenteel onderzoek.

Vanuit deze verantwoordelijkheden heeft de Minister een financierende en faciliterende rol, samenhangend met de stimulerende, regisserende en faciliterende rollen zoals vermeld in artikel 2 van deze begroting:

Financieren/faciliteren

• – Het mede-financieren van investeringen in R&D en innovatie;

• – Het faciliteren van toegang tot en financieren van (risico)kapitaal voor bedrijven;

• – Het mede-financieren van Europese en internationale samenwerking op het gebied van onderzoek en innovatie.

Om – aanvullend op de begroting – de Kamer te informeren over voortgang en effecten van beleid treft u op de website https://www.bedrijvenbeleidinbeeld.nl informatie aan over de indicatoren en kengetallen. Deze website is te zien als een digitale bijlage van de EZK-begroting.

Start-ups en mkb-financiering

Het onderdeel start-ups en mkb-financiering van het Toekomstfonds is erop gericht om de beschikbaarheid van risicokapitaal voor startups en snelgroeiende en innovatieve bedrijfsleven in Nederland te vergroten. Een goede toegang tot financiering ondersteunt ondernemingen in hun groeistrategie en daarmee het economische groeivermogen.

Na de evaluaties van de individuele risicokapitaalinstrumenten in 2018 en de uitgebreide analyse van de financieringsmarkt door onderzoeksbureau Dialogic in 2019 heeft EZK in 2020 verdere stappen gezet om invulling te geven aan de verschillende aanbevelingen en financieringsknelpunten verder aan te pakken. Zo zijn in gezamenlijkheid met de regio stappen gezet om de regeling Vroegefasefinanciering (VFF) beter aan te laten sluiten op regionale ecosystemen door een regionale module in de regeling op te nemen. In 2021 wordt deze gewijzigde regeling opengesteld. Daarnaast is in 2020 de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij (ROM) in Utrecht opgericht en wordt in 2021 de ROM Flevoland opgericht.

Het jaar 2020 stond tevens in het teken van de steunmaatregelen waarvan onder andere ook start-ups en het snelgroeiende en innovatieve bedrijfsleven gebruik kon maken. Met de Corona Overbruggingslening (COL) die wordt uitgevoerd door de ROM’s wordt het bedrijfsleven geholpen om tijdelijke liquiditeitsproblemen door de Covid-19 crisis te mitigeren. Daarnaast is € 150 mln beschikbaar gesteld voor het versterken van het fondsvermogen van de ROM’s om de solvabiliteitspositie van de getroffen bedrijven te kunnen verbeteren. Ook werden verschillende regelingen tijdelijk verruimd en geïntensiveerd. Zo werd bijvoorbeeld € 20 mln extra budget gepubliceerd voor de Seed Capital regeling.

Investeren in fundamenteel en toegepast onderzoek

De regelingen in het kader van investeren in fundamenteel en toegepast onderzoek zijn gericht op ondersteuning van kennisproductie, -verspreiding en -toepassing. In 2020 is de eerste tender van de Thematische Technology Transferregeling (TTT-regeling) formeel afgerond met de toekenning van € 8 mln aan ieder van de drie winnende consortia. De TTT-regeling is gericht op (thematische) samenwerking op het gebied van valorisatie tussen de bij een consortium betrokken onderzoeksinstellingen en daarnaast op investeringen in kennisstarters die actief zijn op het thema waarop de kennisinstellingen samenwerken. Tevens is een tweede tender geopend en eind 2020 gesloten (Stcrt. 2020, 34326). Dit heeft vijf nieuwe aanvragen opgeleverd.

Verplichtingen

Uitgaven

Leningen

Startups/MKB financiering

Volledig revolverend

Fund of fund (Dutch Venture Initiative (DVI))

De omvang en het moment van de uitgaven in het kader van het Dutch Venture Initiative worden bepaald door de investeringen en terugontvangsten van de fondsen bij hun portfolio-bedrijven. Deze investeringen en ontvangsten fluctueren in aantal en omvang. Vooraf zijn deze fluctuaties niet precies te ramen. Er was in 2020 voor een bedrag van € 19,2 mln minder gefinancierd in het kader van DVI en DVI II.

Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen

Door de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen is voor € 284,6 mln getrokken op de leningen in het kader van de Corona Overbruggingsleningen (COL). Daarnaast is een agiostorting verricht in de Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij (NOM) (€ 8,9 mln), is kapitaal verstrekt aan de nieuw opgerichte ROM Utrecht (€ 8 mln), is een lening verstrekt aan de Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij (BOM) in het kader van Smart Photonics (€ 10 mln) en is een lening verstrekt aan InnovationQuarter voor de financiering van Innogenerics B.V. (€ 5,7 mln)

Co-investment venture capital instrument/EIF

Conform de Machtigingswet Invest-NL is het Co-investment venture capital instrument overgedragen aan Invest-NL waardoor er geen uitgaven meer in 2020 zijn verricht.

Gedeeltelijk revolverend

Innovatiekrediet

Voor het Innovatiekrediet is € 4,4 mln minder uitgegeven dan geraamd. De kasuitgaven op het Innovatiekrediet fluctueren jaarlijks door individuele uitbetalingsafspraken met bedrijven op basis van afgesproken mijlpalen.

Seed Capital Regeling

De uitfinanciering van de verplichtingen vindt plaats op basis van liquiditeitsbehoefte van de Seedfondsen. Dit kan van jaar op jaar fluctueren. In totaal werd € 19,9 mln minder uitgegeven dan de oorspronkelijke raming.

Startups MKB

De middelen Startups/MKB zijn gereserveerd voor het MKB-actieplan. Deze middelen (€ 5,2 mln) kwamen niet tot besteding omdat geplande openstellingen van de regelingen MKB!-idee en MKB-werkplaatsen vanwege de coronacrisis werden doorgeschoven naar 2021.

Investeringen in fundamenteel en toegepast onderzoek (met vermogensbehoud)

Fundamenteel en toegepast onderzoek

Voor de investeringen in fundamenteel en toegepast onderzoek werd de beschikbare buffer niet aangewend (- € 2,5 mln) en werd er € 2,5 mln minder uitgegeven in het kader van de regeling Toekomstfondskrediet Onderzoeksfaciliteiten (TOF) vanwege een lagere liquiditeitsbehoefte.

Ontvangsten

Er is per saldo € 25,6 mln meer ontvangen dan bij ontwerpbegroting geraamd. Dit komt met name door de volgende oorzaken:

Dutch Venture Initiative

De ontvangsten (€ 8,2 mln) voor het Dutch Venture Initiative (DVI) en DVI II zijn niet in 2020 gerealiseerd. Naar verwachting zullen in 2021 de eerste ontvangsten op de EZK-begroting worden gerealiseerd.

Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen

Er is € 8,9 mln ontvangen in het kader van de afwikkeling van het Innovatiefonds Noord Nederland. Daarnaast is € 17,9 mln ontvangen in het kader van de Corona Overbruggingslening (COL). Dit betreft middelen die in 2021 opnieuw beschikbaar komen voor de COL via de ROM’s.

Co-investment venture capital instrument EIF

Op basis van de Machtigingswet Invest-NL is het Co-investment venture capital instrument overgedragen aan Invest-NL. In het kader daarvan heeft Invest-NL aan de Staat de reeds door de Staat in dit instrument geïnvesteerde middelen gecompenseerd (€ 15 mln).

Innovatiekrediet

Als gevolg van de coronacrisis is aan ondernemingen de mogelijkheid van uitstel van aflossing en rentebetaling verleend, waardoor er € 8,5 mln minder ontvangsten gerealiseerd zijn.